Η δράση των υλικών ασβέστωσης στο έδαφος

Η υψηλή οξύτητα του εδάφους, δηλαδή το πολύ χαμηλό pH, μειώνει σημαντικά τις αποδόσεις, διότι επηρεάζει δυσμενώς τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών, τη βιολογική ενεργότητα του εδάφους και την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών. Για τη βελτίωση της οξύτητας, ήτοι την αύξηση του pH, χρησιμοποιούνται διάφορα υλικά, τα οποία περιέχουν ορισμένα ανιόντα ή βάσεις ασθενών οξέων. Τα προαναφερθέντα ανιόντα περιέχονται σε διάφορες χημικές μορφές του Ca και Mg, όπως π.χ. CaCO3, MgCO3 ή CaMg(CO3)2 (δολομίτης). Τα υλικά ασβέστωσης μπορεί να υπάρχουν και υπό μορφή οξειδίων του Ca ή Mg π.χ. CaO, MgO καθώς και υδροξειδίων, όπως Ca(ΟΗ)2, Mg(ΟΗ)2 κ.λπ. Η προσθήκη των ασβεστούχων υλικών γίνεται σε μεγάλες ποσότητες, σε αντίθεση με τα λιπάσματα τα οποία εφαρμόζονται στο έδαφος σε μικρές ποσότητες. Τα ασβεστούχα υλικά έχουν ως σκοπό τη μεταβολή και βελτίωση του pH ενός μεγάλου όγκου εδάφους που περιβάλλει τη ριζόσφαιρα και ως εκ τούτου θα πρέπει να προστίθενται σε μεγάλες ποσότητες. Το γεγονός αυτό καθιστά αναγκαία την εξασφάλιση των ποσοτήτων αυτών σε όσο το δυνατόν χαμηλότερο κόστος. Πράγματι, τα υλικά ασβέστωσης συμπεριλαμβάνουν κυρίως το ανθρακικό ασβέστιο, το οποίο εξορύσσεται σε μεγάλες ποσότητες, και το κόστος του είναι οικονομικά προσβάσιμο από τον αγρότη. Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι ότι το ανθρακικό ασβέστιο θα πρέπει να είναι λεπτόκοκκο για να έχει εξασφαλισμένη αποτελεσματικότητα. Έτσι το μέγεθος των κόκκων του θα πρέπει να είναι κατά 50% 60 mesh ή < 0,25mm κατά τη διάμετρο τους. Διαπιστώνουμε από τις αντιδράσεις ότι το Ca^2+ και το Mg^2+ σχηματίζουν όξινα ανθρακικά άλατα, τα οποία είναι χημικώς πολύ πιο δραστικά από τα αντίστοιχα ανθρακικά άλατα. Έτσι, τα όξινα ανθρακικά ανιόντα αντιδρούν με τα ιόντα H^+ και τα εξουδετερώνουν αυξάνοντας το pH. Ταυτόχρονα βέβαια και τα κατιόντα Ca^2+ και Mg^2+ αντικαθιστούν τα προσροφημένα κατιόντα H^+ στην επιφάνεια των κολλοειδών και μειώνουν την εναλλακτική οξύτητα, η οποία εξουδετερώνεται από τα όξινα ανθρακικά ανιόντα, ενώ αυξάνει το ποσοστό κορεσμού με βάσεις των εδαφοσυμπλοκών. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός της αδιαλυτότητας του Αl(ΟΗ)3 και της διάστασης του Η2Ο σε Η^+ και ΟΗ^-, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι υποχρεωτικά η αντίδραση κινείται σταθερά προς τα δεξιά. Αυτό σημαίνει ότι η δράση του ασβεστούχου υλικού, εν προκειμένω του CaCO3 (ασβεστίτη), είναι συνεχής και εξαρτάται από το βαθμό της χημικής του ενεργότητας, η οποία κατά ένα μεγάλο ποσοστό είναι συνάρτηση του μεγέθους των κόκκων της.