Αγροτικές ενισχύσεις-χρηματοδοτήσεις

Στα πλαίσια των αγροτικών ενισχύσεων στο γεωργοκτηνοτροφικό τομέα έχουμε τρεις κύριες κατηγορίες τις άμεσες ενισχύσεις, τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης και τα μέτρα αγοράς, ενώ στον αλιευτικό τομέα έχουμε το επιχειρησιακό πρόγραμμα αλιείας.

Άμεσες ενισχύσεις

Αποτελούν εισοδηματική ενίσχυση, αποσυνδεδεμένη από την παραγωγή για κάθε γεωργική εκμετάλλευση και παρέχεται άμεσα στους παραγωγούς. Ορισμένες από τις ενισχύσεις αυτές εξακολουθούν να συνδέονται άμεσα με την παραγωγή, ωστόσο, οι περισσότερες άμεσες ενισχύσεις έχουν αποσυνδεθεί και παρέχονται βάσει του καθεστώτος εισοδηματικής στήριξης που ονομάζεται "καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης" (ΚΕΕ). Στο πλαίσιο του ΚΕΕ, οι ενισχύσεις που παρέχονται στους γεωργούς δεν συνδέονται με την παραγωγή τους. Αυτό έγινε για να δοθεί στους γεωργούς η δυνατότητα να επιλέγουν ελεύθερα τι θα καλλιεργήσουν στη γη τους, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων που ανήκουν σε καθεστώς στήριξης.Οι άμεσες ενισχύσεις υπάγονται στην αρχή της "πολλαπλής συμμόρφωσης", βάσει της οποίας οι γεωργοί οφείλουν να ικανοποιούν ορισμένες απαιτήσεις για να μπορούν να λάβουν αυτές τις ενισχύσεις. Οι απαιτήσεις αφορούν τρεις τομείς:

τη δημόσια υγεία, την υγεία των ζώων και των φυτών,
το περιβάλλον,
την καλή μεταχείριση των ζώων.

Εάν ο γεωργός δεν ικανοποιεί αυτές τις απαιτήσεις, υφίσταται μείωση των άμεσων ενισχύσεων ή αποκλείεται από αυτές. Οι άμεσες ενισχύσεις χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων (ΕΓΤΕ) και διακρίνονται σε καθεστώτα στήριξης:

Μέτρα αγροτικής ανάπτυξης (σύνοψη)

Σε συνδυασμό με τις άμεσες ενισχύσεις ένας παραγωγός μπορεί να επιδοτηθεί και μέσω των μέτρων αγροτικής ανάπτυξης. Είναι συνήθως πενταετούς διάρκειας και ο παραγωγός πρέπει να πληρεί κάποιες προϋποθέσεις (πχ. για τους "νέους γεωργούς" να είναι κάτω των 40 ετών κλπ) ή να εκπληρώνει κάποιες υποχρεώσεις που έχει ένα πρόγραμμα (πχ. στα αγροπεριβαλλοντικά μέτρα πρέπει να ασκεί φιλοπεριβαλλοντικές δραστηριότητες όπως ορίζει η κάθε δράση κλπ). Τα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης διαιρούνται σε τέσσερις άξονες:

Ο Άξονας 1 περιλαμβάνει μέτρα που στοχεύουν κυρίως στην αναστροφή της ηλικιακής διάρθρωσης και του μικρού μεγέθους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, στην αναδιάρθρωση και ανάπτυξη των επιχειρηματικών δομών μέσω της προώθησης του τεχνολογικού εξοπλισμού και της καινοτομίας, στην αναβάθμιση και βελτίωση των υποδομών του πρωτογενή τομέα και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού για την προσαρμογή του στις νέες απαιτήσεις.

Ο Άξονας 2 έχει μέτρα που στοχεύουν κυρίως στην προστασία του εδάφους και των υδατικών πόρων, στην άμβλυνση των επιπτώσεων των κλιματικών μεταβολών, στην προστασία της βιοποικιλότητας, στην προστασία και διατήρηση του αγροτικού τοπίου και στη βελτίωση της οικολογικής σταθερότητας των δασών.

Οι παρεμβάσεις του Άξονα 3 στοχεύουν κυρίως στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση των ορεινών και μειονεκτικών περιοχών της χώρας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προώθηση δραστηριοτήτων εκτός της γεωργίας, στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μικρής κλίμακας και στην αναστροφή των δυσμενών τάσεων της πληθυσμιακής συρρίκνωσης σε μια ελκυστικότερη ύπαιθρο με προοπτικές ήπιας ανάπτυξης.

Ο Άξονας 4 είναι η προσέγγιση LEADER, η οποία εξυπηρετώντας βασικούς στόχους του ΠΑΑ, δίνει τη δυνατότητα σε αγροτικές περιοχές να εφαρμόσουν στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης με ολοκληρωμένο και πολυτομεακό χαρακτήρα. Η εφαρμογή των στρατηγικών αυτών πραγματοποιείται με την «εκ των κάτω προς τα άνω» διαδικασία προγραμματισμού και υλοποίησης, από τοπικά εταιρικά σχήματα δημοσίου – ιδιωτικού τομέα (Ομάδες Τοπικής Δράσης) τα οποία δραστηριοποιούνται στην κάθε περιοχή, γνωρίζουν τις δυνατότητες και δυσκολίες της και είναι αντιπροσωπευτικά των δημοσίων και ιδιωτικών φορέων αυτής. Οι δράσεις της LEADER, στο πλαίσιο των οποίων επιδιώκεται η στήριξη της καινοτομίας, περιλαμβάνουν τη δημιουργία και ανάπτυξη πολύ μικρών επιχειρήσεων, την ενθάρρυνση τουριστικών δραστηριοτήτων, την αύξηση της προστιθέμενης αξίας γεωργικών και δασοκομικών προϊόντων, την ανάδειξη της αγροτικής κληρονομιάς, την αναμόρφωση χωριών, τις συνεργασίες, τη δικτύωση κ.λ.π.

Μέτρα αγοράς

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε κοινούς κανόνες σε σχέση με τις γεωργικές αγορές, οι οποίοι αφορούν ειδικότερα τις δημόσιες παρεμβάσεις στις αγορές, τα καθεστώτα ποσοστώσεων και ενισχύσεων, τα πρότυπα εμπορίας και παραγωγής, καθώς και τις συναλλαγές με τρίτες χώρες. Τα μέτρα αγοράς περιλαμβάνουν τα εξής προγράμματα και καθεστώτα:

Για να μπορέσει ο ενδιαφερόμενος να ενταχθεί στα καθεστώτα των μέτρων αγοράς πρέπει απαραίτητα να είναι εγγεγραμμένος στο Μητρώο συναλλασομμένων του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Επιχειρησιακό πρόγραμμα αλιείας

Το επιχειρησιακό πρόγραμμα αλιείας περιλαμβάνει οικονομικές ενισχύσεις των αλιέων, επενδυτικά προγράμμτα σε επίπεδα υδατοκαλλιέργειας, υδατοπεριβαλλοντικά μέτρα, μέτρα για την υγεία των ζώων, αναπτυξιακά μέτρα αλιευτικών περιοχών και άλλα. Πιο συγκεκριμένα: