Οι καλλιεργητικές εργασίες πριν τη σπορά του αραβόσιτου

Οι καλλιεργητικές εργασίες πριν τη σπορά του αραβόσιτου αποσκοπούν στην αύξηση του όγκου του αποθηκευόμενου νερού κατά τον χειμώνα, στην καταπολέμηση των ζιζανίων και στη δημιουργία καλής σποροκλίνης. Η αύξηση της ποσότητας του νερού που μπορεί να αποθηκευθεί στην εδαφική μάζα κατά την περίοδο των βροχοπτώσεων του χειμώνα επιτυγχάνεται με ένα φθινοπωρινό όργωμα το οποίο αυξάνει τη διηθητικότητα του εδάφους και ελαττώνει την επιφανειακή απορροή. Η ευεργετική επίδραση του φθινοπωρινού οργώματος είναι περισσότερο έντονη στα βαριά και συνεκτικά εδάφη των οποίων η περατότητα είναι πολύ χαμηλότερη σε σύγκριση με τα ελαφρότερα. Το όργωμα πρέπει να είναι μέτριου βάθους, μεταξύ 15-30cm, ανάλογα με τη σύσταση του εδάφους (βαθύτερο στα βαρύτερα εδάφη). Για το φθινοπωρινό όργωμα χρησιμοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά υνιοφόρα άροτρα τα οποία προκαλούν πλήρη αναστροφή των εδαφικών λωρίδων. Τα αρχικά μέτριου μεγέθους ή ογκώδη εδαφικά συσσωματώματα διασπώνται κατά τη διάρκεια του χειμώνα με την επίδραση του ψύχους, των βροχοπτώσεων κ.τ.λ., με αποτέλεσμα μέχρι το τέλος του χειμώνα-αρχές της άνοιξης να έχουν αποκτήσει ένα μέγεθος που να επιτρέπει εύκολους καλλιεργητικούς χειρισμούς. Ειδικά στα ελαφρά εδάφη μπορούν να χρησιμοποιηθούν καλλιεργητές (chisels) οι οποίοι ως γνωστό δεν αναστρέφουν το έδαφος αλλά αυξάνουν τη διηθητικότητά του. Το φθινοπωρινό όργωμα πρέπει να αποφεύγεται σε επικλινή εδάφη με κλίση πάνω από 6-8% γιατί ο ζημιές από τη διάβρωση λόγω των βροχών μπορεί να είναι ανυπολόγιστες. Σε μικρότερες κλίσεις (3-6%) μπορεί να πραγματοποιηθεί όργωμα μόνο κατά τις ισοϋψείς. Η χρήση του καλλιεργητή (πάντα κατά τις ισοϋψείς) μπορεί επίσης να μειώσει τη διάβρωση διότι αφήνει μεταξύ των αυλακιών ακαλλιέργητες λωρίδες με φυτά ή φυτικά υπολείμματα. Επίσης, το φθινοπωρινό όργωμα πρέπει να αποφεύγεται σε περιοχές όπου η αιολική διάβρωση είναι σοβαρό πρόβλημα. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι απείρως προτιμότερο το έδαφος να μείνει καλυμμένο με φυτικά υπολείμματα μέχρι το τέλος του χειμώνα. Τέλος, σε εδάφη με υψηλή περιεκτικότητα σε πηλό υπάρχει ο κίνδυνος το φθινοπωρινό όργωμα να προκαλέσει αποδιοργάνωση των εδαφικών συσσωματωμάτων και υποβάθμιση ή τουλάχιστο καμμία βελτίωση στη δομή του εδάφους.

Οι καλλιεργητικές εργασίες του τέλους του χειμώνα-αρχών άνοιξης αποσκοπούν στην καταστροφή του ζιζανιοτάπητα που πιθανόν να έχει αναπτυχθεί και στη δημιουργία ικανοποιητικής σποροκλίνης. Οι εργασίες αυτές δε θα πρέπει να φθάνουν σε μεγάλο βάθος, για να μη σπαταλιέται η υγρασία που θα είναι απαραίτητη για το φύτρωμα των σπόρων. Επίσης δε θα πρέπει να προκαλέσουν κονιορτοποίηση του εδάφους με όλες τις ζημιογόνες συνέπειες στην εδαφική δομή, δεδομένου ότι ο αραβόσιτος λόγω του μεγέθους του σπόρου του δεν έχει ανάγκη από κονιορτοποιημένη σποροκλίνη. Επομένως οι τεχνικές που ακολουθούνται είναι ποικίλες και εξαρτώνται τόσο από την κατάσταση του αγρού (δομή εδάφους, ζιζάνια) όσο κι από τις συνθήκες καλλιέργειας και τον διαθέσιμο εξοπλισμό σε καλλιεργητικά εργαλεία. Γενικά σε αγρούς που έχουν ήδη οργωθεί το φθινόπωρο συνιστάται ένα ελαφρό όργωμα με δίσκους ή υνιοφόρο άροτρο, εάν ο αγρός έχει αναπτύξει ζιζάνια ή έχει ανάγκη παραπέρα κοκκοποίησης. Εφόσον το επιτρέπουν οι θερμοκρασίες, το όργωμα αυτό μπορεί να ακολουθήσει αμέσως η σπορά εάν ο αγρός παρουσιάσει την επιθυμητή υφή ή να προηγηθεί ένα σβάρνισμα με δίσκους ή οδοντωτή σβάρνα. Στην περίπτωση που το έδαφος στο τέλος του χειμώνα δεν παρουσιάζει έντονη βωλοποίηση, αρκεί η κατεργασία του με δισκοσβάρνα ή οδοντωτή σβάρνα πριν από τη σπορά. Τα εργαλεία αυτά επίσης καταστρέφουν και τα ετήσια ζιζάνια στα νεαρά στάδια ανάπτυξής τους.

Σε αγρούς που δεν οργώθηκαν το φθινόπωρο συνήθως είναι απαραίτητο το ελαφρό όργωμα στο τέλος του χειμώνα. Στις περιπτώσεις αυτές είναι επίσης απαραίτητο το όργωμα να ακολουθήσει σβάρνισμα λίγο πριν τη σπορά, επειδή σπάνια το όργωμα θα αφήσει το έδαφος σε δομή που να επιτρέπει άμεση σπορά.

Τέλος, πρέπει να αναφερθεί μία τεχνική μειωμένης κατεργασίας, η οποία αποσκοπεί στη δημιουργία και διατήρηση επιστρώματος φυτικών υπολειμμάτων στην επιφάνεια του εδάφους. Η τεχνική αυτή μπορεί να εφαρμοσθεί μόνο όπου δεν πραγματοποιείται φθινοπωρινό όργωμα, δηλ. σε εδάφη ελαφρά και επικλινή τα οποία υπόκεινται σε άμεσο κίνδυνο διάβρωσης. Η ύπαρξη του επιστρώματος μειώνει την αιολική και υδατική διάβρωση του εδάφους, όπως επίσης και τις απώλειες νερού από το έδαφος με άμεση εξάτμιση. Η μέθοδος συνίσταται σε κατεργασία του εδάφους σε μικρό βάθος, μόνο στα αυλάκια σποράς με τη βοήθεια αυλακωτήρων. Τα εργαλεία αυτά καταστρέφουν τα ζιζάνια και αφρατοποιούν το έδαφος μόνο στις γραμμές σποράς ενώ αφήνουν ανέπαφες και καλυμμένες με φυτικά υπολείμματα τις αποστάσεις μεταξύ των αυλακιών. Η σπορά συνήθως γίνεται ταυτοχρόνως με το αυλάκωμα για να αποφευχθεί η αναζωπύρωση της αύξησης του ζιζανιοτάπητα στα αυλάκια. Η τεχνική αυτή επιτρέπει εξοικονόμηση εδαφικής υγρασίας με την προϋπόθεση ότι θα ληφθεί μέριμνα χημικής καταπολέμησης των ζιζανίων μεταξύ των γραμμών σποράς.