Εχθροί φακής

Βρούχος

Το έντομο του Βρούχου

Προσβολή καρπών από Βρούχο

Ο βρούχος είναι ένα έντομο, που ανήκει στα κολεόπτερα. Είναι καταστροφικό για τα αποθηκευμένα όσπρια, αφού τρώει το εσωτερικό του σπόρου.

Υπάρχουν διάφορα είδη βρούχων. Τα περισσότερα έχουν μία γενιά το χρόνο (ο βρούχος των φασολιών έχει 3-7 γενεές).

Το τέλειο έντομο παραμένει μέσα στο σπόρο κατά την αποθήκευσή του. Μετά τη φύτευση του σπόρου και όταν αυτός βραχεί και μαλακώσει το περίβλημά του, ο βρούχος βγαίνει προς τα έξω και κρύβεται σε διάφορα μέρη του φυτού.

Όταν η θερμοκρασία ανέβει, περίπου πάνω από 15^oC, ζευγαρώνει και γεννά τα αυγά του στα πράσινα τρυφερά θυλάκια. Από τα αυγά βγαίνουν μικρά σκουλήκια που τρυπούν τα τρυφερά θυλάκια και μπαίνουν μέσα σοτυς νέους σπόρους. Συνεχίζουν την ανάπτυξή τους μετά τη συγκομιδή μέσα στους ξηρούς σπόρους στην αποθήκη. Έτσι, τα φαγώσιμα όσπρια υποβαθμίζονται σε ποιότητα, είναι τρύπια, βγάζουν "αλεύρι" μέσα στη συσκευασία, αλλά και αυτά που πρόκειται να φυτευτούν χάνουν τη βλαστική τους ικανότητα. Η αντιμετώπιση των βρούχων γίνεται σε δύο στάδια, ως εξής:

Για μείωση της προσβολής στο χωράφι συστήνεται:

• Χρήση υγιούς σπόρου απαλλαγμένου από βρούχο για να μη μεταφερθεί στο χωράφι.
• Καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας αμέσως μετά τη συγκομιδή.
• Ψεκασμοί νωρίς πριν ανθήσουν τα φυτά που συνεχίζονται μέχρι να σχηματιστούν οι λοβοί.

Για αποφυγή ζημιών απ' αυτόν τον εχθρό κατά την αποθήκευση των οσπρίων συστήνεται:

• Αποθήκευση σε καθαρή αποθήκη.
• Ψεκασμός αποθήκης με κατάλληλα εντομοκτόνα.
• Υποκαπνισμός των οσπρίων αμέσως μετά τη συγκομιδή με κατάλληλα υποκαπνιστικά.
• Σκόνισμα σπόρων με κατάλληλα εντομοκτόνα πριν τη φύλαξή τους.
• Για μερικές ποσότητες οσπρίων που θα φαγωθούν (όχι για φύτευση) και πιθανόν να έχουν μέσα έντομα, τα τοποθετούμε μέσα σε φούρνο σε θερμοκρασία 100-125^oC για 3-4 ώρες. Μετά φυλα΄γονται σε εντομοστεγή δοχεία και σε αποθήκη με δίκτυα στις πόρτες και τα παράθυρα.

Ρύκτης των λοβών

Προσβολή φακής από Ρύκτη των λοβών

Στη χώρα μας το έντομο αυτό είναι εξίσου σοβαρό όπως ο βρούχος και αφαιρεί σημαντικό μέρος της παραγωγής, ενώ στγχρόνως ελαττώνει και την ποιότητα των σπόρων εξαιτίας των μισοφαγωμένων σπόρων που παραμένουν και δεν απομακρύνονται στα καθαριστήρια.

Τα τέλεια έντομα που είναι μικρές καφετιές πεταλούδες, γεννούν τα αυγά τους εξωτερικά στους μικρούς πράσινους λοβούς της φακής που μόλις αρχίζουν να σχηματίζονται νωρίς την άνοιξη (τον Απρίλιο). Οι μικρές κάμπιες που βγαίνουν έχουν κίτρινο χρώμα, μπαίνουν μέσα και κατατρώνε εξωτερικά τους σπόρους που σχηματίζονται αφήνοντας τα περιττώματά τους. Στη συνέχεια όταν μεγαλώσουν εγκαταλείπουν τους λοβούς ανοίγοντας από μέσα οπή και πέφτουν στο έδαφος όπου μεταμορφώνονται σε νύμφες. Οι λοβοί που προσβλήθηκαν παρουσιάζουν στην επιφάνειά τους χαρακτηριστική οπή εξόδου του εντόμου και αν ανοιχτούν παρατηρούνται μέσα οι φαγωμένοι εξωτερικά σπόροι με τα απορρίμματα του εντόμου.

Είναι σοβαρός εχθρός της φακής στη χώρα μας και πρέπει να καταπολεμάται έγκαιρα. Για την καταπολέμησή του σε περιοχές που εμφανίζεται συχνά συνιστάται προληπτικός ψεκασμός μόλις σχηματιστούν οι πρώτοι λοβοί στη φακή με κατάλληλα εντομοκτόνα. Μετά 15 ημέρες ο ψεκασμός πρέπει να επαναλαμβάνεται. Αν έχει αρχίσει η προσβολή απ' αυτόν τον εχθρό μπορεί να σταματήσει, ψεκάζοντας με εντομοκτόνο.

Σιτόνα

Στη φακή οι ζημιές απ' αυτόν τον εχθρό παρατηρούνται το Δεκέμβριο και Ιανουάριο στα νεαρά φυτά που μόλις φύτρωσαν. Τις ζημιές τις προκαλούν τα τέλεια που είναι μικρά σκαθάρια 6-8 χιλιοστά σε μήκος και με χρώμα φαιοκίτρινο. Κατατρώνε στην επιφάνεια ημικυκλικά τα φύλλα (χαρακτηριστικό της προσβολής) και τις τρυφερές κορυφές των φυτών.

Τα έντομα έρχονται συνήθως από γειτονικές καλλιέργειες μηδικής μετά τους πρώτους παγετούς του φθινοπώρου. Την άνοιξη οι προνύμφες του ζουν μέσα στο έδαφος και καταστρέφουν τα φυμάτια στις ρίζες της φακής, αλλά οι ζημιές που προκαλούν είναι μικρές (καταστρέφουν το 5-10% των φυματίων).

Για την καταπολέμησή του επειδή τις περισσότερες φορές οι ζημιές είναι μικρές δε χρειάζεται να γίνει ψεκασμός. Σε έντονη προσβολή συνιστάται ψεκασμός με καταλληλα εντομοκτόνα.

Τζιτζικάκια

Τα τέλεια που είναι μικρές ακρίδες εμφανίζονται την άνοιξη στα φύλλα της φακής (συνήθως στην κάτω επιφάνεια) και διακρίνονται από τα χαρακτηριστικά πηδήματά τους σαν μικρές ακρίδες. Έχουν χρώμα ωχροπράσινο μέχρι πορτοκαλί. Τρέφονται με χυμούς που μυζούν από τα φύλλα. Οι ζημιές που ρποκαλούν είναι ελάχιστες.

Τις περισσότερες φορές δε χρειάζεται να καταπολεμηθούν, επειδή προκαλούν πολύ μικ΄ρες ζημιές. Συνήθως φονεύονται με τους ψεκασμούς που γίνονται για το βρούχο. Σε περίπτωση που έχει εμφανιστεί ίωση στην καλλιέργεια τότε η καταπολέμησή τους είναι απαραίτητη, για να μη μεταδοθεί ο ιός. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα ίδια εντομοκτόνα με τον βρούχο.

Θρίπας

Ο θρίπας είναι έντομο πάρα πολύ μικρό, μέχρι ένα χιλιοστό μήκος και χρειάζεται μεγεθυντικός φακός για να παρατηρηθεί στα φύλλα. Τρέφεται με χυμούς που μυζά από την κάτω επιφάνεια των φύλλων. Τα φύλλα που προσβάλλονται παίρνουν χρώμα καφέ στην πάνω επιφάνεια και παρουσιάζουν αργυρά στίγματα στην κάτω. Ευνοείται από την ξηρασία. Έχει 4-6 γενιές το χρόνο και νυμφώνεται στο έδαφος.

Μικρές και μέτριες προσβολές απ' αυτόν τον εχθρό μπορούν να ξεπεραστούν χωρίς να γίνει καμία καταπολέμηση, επειδή δεν έχουν επίπτωση στην απόδοση. Όταν η προσβολή είναι μεγάλη ή όταν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης ίωσης πρέπει να γίνει ψεκασμός με κατάλληλα εντομοκτόνα.

Αφίδες

Πρόκειται για πολύ μικρά έντομα μέχρι 2 χιλιοστά μήκος με πράσινο ή μαύρο χρωματισμό. Ζουν συνήθως στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και στις τρυφερές κορυφές των βλαστών και μυζούν τους χυμούς των φυτών.

Ο εχθρός αυτός έχει πολλές γενιές το χρόνο και προκαλεί εξασθένιση των φυτών με αποτέλεσμα να μειώνεται η παραγωγή.

Όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές (θερμοκρασία 16-22^oC και η ατμόσφαιρα υγρή) οι αφίδες πολλαπλασιάζονται πολύ γρήγορα και μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές σε νεαρά φυτά. Αντίθετα, με υψηλές θερμοκρασίες πάνω από 25^oC με αέρα οι αφίδες περιορίζονται.

Τα φυτά που προσβάλλονται έχουν κατσαρά φύλλα και παραμορφώνονται. Οι αφίδες αφήνουν μελιτώδεις ουσίες που ευνοούν την ανάπτυξη μιας μαύρης μούχλας (καπνιά) που μαυρίζει τελικά τα φυτά. Σε έντονη προσβολή ή όταν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης ίωσης συνιστάται ψεκασμός με κατάλληλα εντομοκτόνα.