Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Καλλιέργεια σόργου"
| (21 ενδιάμεσες αναθεωρήσεις από ένα χρήστη δεν εμφανίζονται) | |||
| Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
| − | [[κατάσταση δημοσίευσης:: | + | [[Image:Καλλιέργεια σόργου.jpg|thumb|px100|Το σόργο μπορεί να ακολουθήσει οποιοδήποτε φυτό. Συνήθως προηγούνται χειμερινά σιτηρά και ψυχανθή.]] |
| + | |||
| + | Το [[Σόργο φυτό |σόργο]] μπορεί να ακολουθήσει οποιοδήποτε φυτό<ref name="Σιτηρά θερμών κλιμάτων"/>. Συνήθως προηγούνται [[Χειμερινά σιτηρά |χειμερινά σιτηρά]] και [[Ψυχανθή |ψυχανθή]]. Έχει παρατηρηθεί ότι σανοδοτικό ψυχανθές έχει πιο ευεργετικά αποτελέσματα από καρποδοτικό [[Σιτηρά |σιτηρό]] στο σόργο επειδή εξοικονομείται εδαφική υγρασία τουλάχιστο κατά 30-50% και το έδαφος έχει υψηλότερο επίπεδο γονιμότητας. | ||
| + | |||
| + | Οι επιδράσεις του σόργου είναι αρνητικές στα φυτά που ακολουθούν για πολλούς λόγους: | ||
| + | *Λόγω της εξάντλησης της εδαφικής υγρασίας με το καλά δικτυωμένο [[Βοτανικά χαρακτηριστικά σόργου#Ριζικό σύστημα |ριζικό του σύστημα]], | ||
| + | *Λόγω της κατανάλωσης των νιτρικών του εδάφους. Τα υπολείμματα της καλλιέργειας έχουν υψηλά ποσοστά ζαχάρων που φθάνουν το 15-55% του ξηρού βάρους (στον [[Αραβόσιτος φυτό |αραβόσιτο]] είναι μόνο 1-4.5 %). Αυτά επάγουν τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών και την κατανάλωση του διαθέσιμου αζώτου του εδάφους σε βάρος των φυτών. Έτσι, παρατηρείται για ένα διάστημα 2-3 μηνών πενία αζώτου στο έδαφος. Διορθώνεται με πρόσθετη αζωτούχο λίπανση ή προσθήκη κόπρου στην επόμενη καλλιέργεια. Για τους λόγους αυτούς, οι αποδόσεις χειμερινού σιτηρού μετά το σόργο είναι αρκετά χαμηλές. Συνιστάται επομένως να ακολουθούν το σόργο ανοιξιάτικα φυτά, ενώ για τα χειμωνιάτικα απαιτείται οπωσδήποτε αζωτούχος λίπανση κατά τη σπορά, | ||
| + | *Μια πρόσθετη δυσμενής επίδραση φαίνεται να οφείλεται σε φαινόμενα αλληλοπάθειας του σόργου. Εκχυλίσματα από βλαστούς και ρίζες σόργου ήταν περισσότερο τοξικά σε αρτίβλαστα σιταριού συγκριτικά με αντίστοιχα εκχυλίσματα από αραβόσιτο, σιτάρι και βρώμη. | ||
| + | *Το σόργο αφήνει τον αγρό σε κακή κατάσταση από πλευράς δομής. Οι βώλοι διασπώνται δύσκολα λόγω της ξηρότητάς τους και λόγω των πολυπληθών ριζιδίων που εγκλωβίζουν το χώμα και επομένως χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προετοιμασία του εδάφους, για την επόμενη καλλιέργεια. | ||
| + | [[Image:Καλλιέργεια σόργου II.jpg|thumb|px100|Τα ψυχανθή αποτελούν άριστο προηγούμενο για το σόργο αυξάνοντας σημαντικά την απόδοσή του.]] | ||
| + | |||
| + | Τα ψυχανθή, ιδίως τα σανοδοτικά, αποτελούν άριστο προηγούμενο για το σόργο αυξάνοντας σημαντικά την απόδοσή του μέσω του αζώτου που προσφέρουν. Εναλλαγή σόργου με σόγια για τέσσερα χρόνια αύξησε τις αποδόσεις του σόργου κατά 190 kg/στρ. συγκριτικά με τετραετή μονοκαλλιέργεια σόργου. | ||
| + | |||
| + | Με βάση αυτά, παρατίθενται ορισμένα παραδείγματα [[Αμειψισπορά |αμειψισπορών]] όπου θα μπορούσε να συμπεριληφθεί το σόργο: | ||
| + | #σανοδοτικό ψυχανθές - σόργο - αραβόσιτος | ||
| + | #χειμ. σιτηρό - σόργο - χειμ. ψυχανθές | ||
| + | #σανοδοτικό ψυχανθές - σόργο - χειμ. σιτηρό (με προσθήκη αζώτου στη βασική λίπανση). | ||
| + | |||
| + | Επίσης, σε ξηρές περιοχές μπορεί το σόργο να αποδώσει ικανοποιητικά μετά από [{{#show: Ιστοσελίδα Wikipedia/Αγρανάπαυση| ?has link}} αγρανάπαυση]. | ||
| + | |||
| + | {{{top_heading|==}}}Προετοιμασία εδάφους{{{top_heading|==}}} | ||
| + | |||
| + | Η προετοιμασία του εδάφους<ref name="Σιτηρά θερμών κλιμάτων"/> στο σόργο έχει ως κύριους στόχους την εξοικονόμηση επαρκούς εδαφικής υγρασίας, την απομάκρυνση των ζιζανίων και τη δημιουργία επιμελώς κοκκοποιημένου εδάφους. Η διατήρηση επαρκούς εδαφικής υγρασίας επιτελείται κυρίως με χειμωνιάτικες κατεργασίες που αυξάνουν τη διηθητικότητα του εδάφους (καλλιεργητές) ή καταστρέφουν τα χειμωνιάτικα ζιζάνια (υνιοφόρα, δισκάροτρα και καλλιεργητές). Η καταπολέμηση των ζιζανίων μπορεί να γίνει και με χημική ζιζανιοκτονία. | ||
| + | |||
| + | Η απουσία ζιζανίων από τον αγρό κατά την εποχή της σποράς είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την καλή εγκατάσταση της καλλιέργειας, δεδομένου ότι η πρώτη ανάπτυξη του σόργου είναι βραδεία. Εχει επομένως μεγάλη σημασία ο χρόνος της τελευταίας καλλιεργητικής εργασίας που πρέπει να βρίσκεται πολύ κοντά στον χρόνο σποράς. Η επιμελημένη επιφανειακή κατεργασία είναι απαραίτητη για το σόργο, επειδή οι σπόροι είναι αρκετά μικρού μεγέθους. Κατά τα άλλα, ισχύουν [[Οι καλλιεργητικές εργασίες πριν τη σπορά του αραβόσιτου |όσα αναφέρθηκαν στον αραβόσιτο]]. | ||
| + | |||
| + | {{{top_heading|==}}}Σπορά{{{top_heading|==}}} | ||
| + | [[Image:Σπορά σόργου.jpg|thumb|px100|Σπόροι σόργου.]] | ||
| + | |||
| + | Από πειράματα έχει βρεθεί ότι μεγάλες αποστάσεις<ref name="Σιτηρά θερμών κλιμάτων"/> μεταξύ φυτών [[Σόργο φυτό |σόργου]] στη γραμμή προκαλούν μεγάλη βλαστητική ανάπτυξη και πρόωρη εξάντληση της εδαφικής υγρασίας με δυσμενείς επιπτώσεις στις αποδόσεις. Αντίθετα, μικρές αποστάσεις στη γραμμή και μεγαλύτερες μεταξύ των γραμμών έχουν ευεργετικές επιδράσεις. Ο ανταγωγνισμός μεταξύ των φυτών στη γραμμή καθυστερεί την έντονη βλαστητική τους ανάπτυξη και οι ρίζες τους αναπτύσσονται πλάγια σε ανεκμετάλλευτο έδαφος όπου υπάρχει διαθέσιμη εδαφική υγρασία. Έτσι, οι αποδόσεις είναι αυξημένες και η ωρίμανση πιο ομοιόμορφη. | ||
| + | |||
| + | Οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών υπό ξηρικές συνθήκες σε ξηρές περιοχές πρέπει να είναι 100-110cm, σε ποτιστικά εδάφη ή υγρές περιοχές 40-50cm ενώ μπορούν να φτάσουν και τα 35cm υπό πολύ ευνοϊκές συνθήκες. | ||
| + | |||
| + | Το σόργο στις εύκρατες περιοχές [[Σπορά σόργου |σπείρεται]] την άνοιξη, ενώ στις τροπικές όλο το χρόνο, ανάλογα με την περίοδο των βροχοπτώσεων. | ||
| + | |||
| + | Συνιστάται η πρωιμότερη δυνατή σπορά για έντονη πρώτη ανάπτυξη, καλύτερη εκμετάλλευση της εδαφικής υγρασίας και μείωση των απωλειών νερού από την επιφάνεια του εδάφους καθώς και αποφυγή βλαβών από υψηλές θερμοκρασίες κατά την άνθηση. | ||
| + | |||
| + | {{{top_heading|==}}}Λίπανση{{{top_heading|==}}} | ||
| + | |||
| + | Σε ξηρικές συνθήκες το [[Σόργο φυτό |σόργο]] σπάνια αντιδρά στην προσθήκη θρεπτικών στοιχείων υπό οποιαδήποτε μορφή. Εφαρμογή λιπασμάτων ή κόπρου έχει προσωρινή επίδραση στα πρώτα στάδια ανάπτυξης όταν το επιφανειακό στρώμα εδάφους είναι ακόμα υγρό. Η ξήρανση του επιφανειακού στρώματος ουσιαστικά αδρανοποιεί τα θρεπτικά στοιχεία. Μελετάται η αντίδραση μετά από τοποθέτηση σε βαθύτερα στρώματα εδάφους, αλλά τα αποτελέσματα είναι ακόμη ασαφή. Αντίθετα σε αρδευόμενες καλλιέργειες το σόργο αντιδρά στη [[Λίπανση σόργου |λίπανση]]<ref name="Σιτηρά θερμών κλιμάτων"/>, αλλά λιγότερο εντυπωσιακά από τον [[Αραβόσιτος φυτό |αραβόσιτο]] στις ίδιες συνθήκες. Αυτό βασικά συμβαίνει λόγω της μικρότερης βλαστητικής του ανάπτυξης και του περισσότερου εκτεταμένου ριζικού του συστήματος. | ||
| + | |||
| + | {{{top_heading|==}}}Άρδευση{{{top_heading|==}}} | ||
| + | |||
| + | Παρά την αναμφισβήτητη αντοχή του σόργου στην ξηρασία και την παραγωγικότητά του υπό εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες, η ισχυρή εξάρτηση των αποδόσεων από την υδατοκατανάλωση δείχνει ότι η καλλιέργεια χρειάζεται νερό για υψηλή αποδοτικότητα. | ||
| + | |||
| + | Η <span style="font-weight:bold;">ολική υδατοκατανάλωση</span> κυμαίνεται από 250 mm (σε ξηρικες συνθήκες και ξηρές περιοχές) μέχρι 700 mm νερού (σε μεγάλες συχνότητες αρδεύσεων). | ||
| + | |||
| + | Η <span style="font-weight:bold;">ημερήσια υδατοκατανάλωση</span> ξεκινά από 2.5 mm νερού τις πρώτες 30 40 ημ. από το φύτρωμα για να φθάσει ένα μέγιστο κατά την εμφάνιση της ταξιανθίας και την καρπόδεση. Η μέγιστη ημερήσια υδατοκατανάλωση ποικίλλει από 3.5-9 mm ανάλογα με τον βαθμό επάρκειας νερού. | ||
| + | |||
| + | Το <span style="font-weight:bold;">βάθος ενεργού ριζοστρώματος</span> εξαρτάται, εκτός των άλλων, από τη συχνότητα των [[Άρδευση σόργου |αρδεύσεων]]<ref name="Σιτηρά θερμών κλιμάτων"/>. Συνήθως φθάνει μέχρι τα 90 cm, αλλά πλησιάζει περισσότερο στην επιφάνεια όσο συχνότερες είναι οι αρδεύσεις. | ||
| + | |||
| + | Η <span style="font-weight:bold;">κρίσιμη περίοδος</span> όπου απαιτείται επάρκεια νερού προηγείται λίγο της εμφάνισης των ταξιανθιών και φθάνει μέχρι το στάδιο της μαλακής ζύμης. Επάρκεια νερού σε αυτό το στάδιο αυξάνει τον αριθμό των καρπών/ταξιανθία και το βάρος τους. Αντίθετα, επάρκεια νερού κατά τα τελευταία στάδια του γεμίσματος καθυστερεί την ωρίμανση των [[Βοτανικά χαρακτηριστικά σόργου#Καρπός |καρπών]] και υποβοηθά στην παραγωγή διακλαδώσεων. Συνιστάται μία πλήρης άρδευση πριν από τη σπορά με στόχο τον κορεσμό του εδάφους μέχρι το βάθος των 200 cm. | ||
| + | |||
| + | {{{top_heading|==}}}Καταπολέμηση ζιζανίων{{{top_heading|==}}} | ||
| + | |||
| + | Το [[Σόργο φυτό |σόργο]] είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στον ανταγωνισμό των ζιζανίων τα οποία μπορούν να μειώσουν την παραγωγή κατά 8-41%. Αυτό συμβαίνει λόγω της βραδείας πρώτης του ανάπτυξης. | ||
| + | |||
| + | Σε ό,τι αφορά στη μηχανική ζιζανιοκτονία πρέπει κατ' αρχήν να τονισθεί η αναγκαιότητα ο αγρός να είναι απόλυτα καθαρός κατά τη [[Σπορά σόργου |σπορά]]. Μετά τη σπορά, οι χειρισμοί πρέπει να γίνονται ανάλογα με την ανάπτυξη του ζιζανιοτάπητα και οπωσδήποτε έγκαιρα. Ο Arnon (1972) αναφέρει περιστατικά όπου οι αποδόσεις μειώθηκαν κατά 100 kg/στρ. όταν υπήρχαν ζιζάνια για έναν μήνα μετά το φύτρωμα. Επομένως, [[Ζιζανιοκτονία αραβόσιτου |για τους λόγους που προαναφέρθηκαν και στον αραβόσιτο]], τα σκαλίσματα πρέπει να γίνονται όταν τα ζιζάνια είναι μικρά. Τα σκαλίσματα πρέπει να είναι επιφανειακά για να μη βλάπτονται οι [[Βοτανικά χαρακτηριστικά σόργου#Ριζικό σύστημα |ρίζες]]. | ||
| + | |||
| + | Η χημική [[Ζιζανιοκτονία σόργου |ζιζανιοκτονία]]<ref name="Σιτηρά θερμών κλιμάτων"/> πρέπει να γίνεται με περίσκεψη γιατί το σόργο είναι περισσότερο ευαίσθητο στα ζιζανιοκτόνα από το σιτάρι και τον αραβόσιτο. Πιο ασφαλή αποτελέσματα δίνει η Propazine στα νεαρά στάδια σε ορισμένα υβρίδια. Η Atrazine σε δόση 110 g/στρ. μπορεί περιστασιακά να βλάψει τα φυτά, αλλά επίσης μπορεί να είναι και πιο αποτελεσματική από την Propazine. Υπάρχουν διαφορές μεταξύ γονότυπων ως προς την ευαισθησία στις Atrazine και Propazine. | ||
| + | |||
| + | Μεταφυτρωτικά, η Atrazine μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική για τα πλατύφυλλα ζιζάνια με την προϋπόθεση ότι εφαρμόζεται στον κατάλληλο χρόνο (συνήθως δύο εβδομάδες μετά το φύτρωμα). Το 2,4-D είναι αποτελεσματικό, αλλά πρέπει να εφαρμοσθεί επίκαιρα, αλλιώς βλάπτει τα φυτά: εάν τα φυτά είναι χαμηλότερα από 15 cm η ανάπτυξη των ριζών παρεμποδίζεται. Οταν τα φυτά είναι 25-30 cm το 2.4-D προκαλεί νανισμό, τάση για πλάγιασμα και μερική στείρωση των ταξιανθιών. Η άνθηση γενικά θεωρείται ευαίσθητο στάδιο για το 2,4-D. Υπάρχουν διαφορές στην αντοχή μεταξύ των ποικιλιών. Συνιστώνται δόσεις 30-40 g/στρ. για το άλας με Νa. Είναι επίσης αποτελεσματικός ο συνδυασμός των δύο αυτών ζιζανιοκτόνων. | ||
| + | |||
| + | {{{top_heading|==}}}Συγκομιδή{{{top_heading|==}}} | ||
| + | [[Image:Συγκομιδή σόργου.jpg|thumb|px100|Η φυσιολογική ωρίμανση πραγματοποιείται όταν εμφανισθεί η μαύρη κηλίδα στον ποδίσκο του καρπού.]] | ||
| + | |||
| + | Η φυσιολογική ωρίμανση πραγματοποιείται όταν εμφανισθεί η μαύρη κηλίδα στον ποδίσκο του [[Βοτανικά χαρακτηριστικά σόργου#Καρπός |καρπού]]. Η [[Συγκομιδή σόργου |συγκομιδή]]<ref name="Σιτηρά θερμών κλιμάτων"/> γίνεται 7-10 ημ. αργότερα, όταν η υγρασία του καρπού είναι 15-20%. Τότε οι καρποί έχουν πάρει το τελικό τους χρώμα και αρχίζουν να σκληραίνουν. Η συγκομιδή όταν ο καρπός είναι αποθηκεύσιμος (υγρασία 13%) είναι πρακτικά αδύνατη λόγω πιθανών απωλειών από πλάγιασμα, τίναγμα καρπών και προσβολών από έντομα και πουλιά. Η συγκομιδή του [[Σόργο φυτό |σόργου]] γίνεται με θεραλωνιστικές μηχανές μικρών σιτηρών χωρίς συνήθως μετατροπές όταν πρόκειται για νάνες [[Ποικιλίες σόργου |ποικιλίες]] ή υβρίδια. | ||
| + | |||
| + | Η αποθήκευση συνιστάται μόνο όταν ο καρπός έχει υγρασία μικρότερη η ίση του 13%. Συνήθως είναι αναγκαία η ξήρανση μετά τον θεραλωνισμό. Η ξήρανση μπορεί να γίνει στον ήλιο (διασκορπίζοντας το προϊόν επιφανειακά σε λεπτές στρώσεις) και με ρεύμα μη θερμαινόμενου ή θερμού αέρα (επί τόπου στην αποθήκη ή σε ειδικά ξηραντήρια). Η θερμοκρασία ξήρανσης δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 95<sup>o</sup>C όταν ο καρπός προορίζεται για κτηνοτροφή, μεγαλύτερη από 60<sup>o</sup>C όταν προορίζεται για βιομηχανικές χρήσεις και μεγαλύτερη από 45<sup>o</sup>C όταν προορίζεται για πολλαπλασιαστικό υλικό. | ||
| + | |||
| + | Κατά την αποθήκευση συνιστάται η αποφυγή προσμίξεων φυτικών τμημάτων, επειδή αυτά αυξάνουν τοπικά την υγρασία, όπως και η αποφυγή αποθήκευσης σπασμένων καρπών οι οποίοι παρουσιάζουν ευπάθεια σε προσβολές παθογόνων. | ||
| + | |||
| + | ==Σχετικές σελίδες== | ||
| + | |||
| + | *[[Σόργο φυτό]] | ||
| + | *[[Χειμερινά σιτηρά]] | ||
| + | *[[Ψυχανθή]] | ||
| + | *[[Σιτηρά]] | ||
| + | *[[Βοτανικά χαρακτηριστικά σόργου]] | ||
| + | *[[Αραβόσιτος φυτό]] | ||
| + | *[[Αμειψισπορά]] | ||
| + | *[[Οι καλλιεργητικές εργασίες πριν τη σπορά του αραβόσιτου]] | ||
| + | *[[Σπορά σόργου]] | ||
| + | *[[Λίπανση σόργου]] | ||
| + | *[[Άρδευση σόργου]] | ||
| + | *[[Ζιζανιοκτονία σόργου]] | ||
| + | *[[Συγκομιδή σόργου]] | ||
| + | |||
| + | ==Βιβλιογραφία== | ||
| + | |||
| + | <references> | ||
| + | |||
| + | <ref name="Σιτηρά θερμών κλιμάτων"> "Τα σιτηρά των θερμών κλιμάτων Αραβόσιτος-Σόργο-Ρύζι-Κεχρί", Ανδρέας Ι. Καραμάνος, Εκδόσεις Παπαζήση.</ref> | ||
| + | |||
| + | </references> | ||
| + | |||
| + | ==Σύνδεσμοι== | ||
| + | |||
| + | *[{{#show: Ιστοσελίδα Wikipedia/Αγρανάπαυση| ?has link}} Αγρανάπαυση] | ||
| + | |||
| + | [[πόσο αφορά σε γεωργό::30| ]] | ||
| + | [[πόσο αφορά σε γεωπόνο::20| ]] | ||
| + | [[καλλιεργεί την::Σόργο φυτό| ]] | ||
| + | [[Category:Καλλιέργεια ανοιξιάτικων σιτηρών]] | ||
| + | [[Category:Καλλιέργεια ενεργειακών φυτών]] | ||
| + | {{Δείκτης στατιστικών καλλιέργειας|Cult_ID=2}} | ||
| + | [[κατάσταση δημοσίευσης::10| ]] | ||
__NOTOC__ | __NOTOC__ | ||
Τελευταία αναθεώρηση της 08:38, 13 Σεπτεμβρίου 2013
Το σόργο μπορεί να ακολουθήσει οποιοδήποτε φυτό[1]. Συνήθως προηγούνται χειμερινά σιτηρά και ψυχανθή. Έχει παρατηρηθεί ότι σανοδοτικό ψυχανθές έχει πιο ευεργετικά αποτελέσματα από καρποδοτικό σιτηρό στο σόργο επειδή εξοικονομείται εδαφική υγρασία τουλάχιστο κατά 30-50% και το έδαφος έχει υψηλότερο επίπεδο γονιμότητας.
Οι επιδράσεις του σόργου είναι αρνητικές στα φυτά που ακολουθούν για πολλούς λόγους:
- Λόγω της εξάντλησης της εδαφικής υγρασίας με το καλά δικτυωμένο ριζικό του σύστημα,
- Λόγω της κατανάλωσης των νιτρικών του εδάφους. Τα υπολείμματα της καλλιέργειας έχουν υψηλά ποσοστά ζαχάρων που φθάνουν το 15-55% του ξηρού βάρους (στον αραβόσιτο είναι μόνο 1-4.5 %). Αυτά επάγουν τον πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών και την κατανάλωση του διαθέσιμου αζώτου του εδάφους σε βάρος των φυτών. Έτσι, παρατηρείται για ένα διάστημα 2-3 μηνών πενία αζώτου στο έδαφος. Διορθώνεται με πρόσθετη αζωτούχο λίπανση ή προσθήκη κόπρου στην επόμενη καλλιέργεια. Για τους λόγους αυτούς, οι αποδόσεις χειμερινού σιτηρού μετά το σόργο είναι αρκετά χαμηλές. Συνιστάται επομένως να ακολουθούν το σόργο ανοιξιάτικα φυτά, ενώ για τα χειμωνιάτικα απαιτείται οπωσδήποτε αζωτούχος λίπανση κατά τη σπορά,
- Μια πρόσθετη δυσμενής επίδραση φαίνεται να οφείλεται σε φαινόμενα αλληλοπάθειας του σόργου. Εκχυλίσματα από βλαστούς και ρίζες σόργου ήταν περισσότερο τοξικά σε αρτίβλαστα σιταριού συγκριτικά με αντίστοιχα εκχυλίσματα από αραβόσιτο, σιτάρι και βρώμη.
- Το σόργο αφήνει τον αγρό σε κακή κατάσταση από πλευράς δομής. Οι βώλοι διασπώνται δύσκολα λόγω της ξηρότητάς τους και λόγω των πολυπληθών ριζιδίων που εγκλωβίζουν το χώμα και επομένως χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην προετοιμασία του εδάφους, για την επόμενη καλλιέργεια.
Τα ψυχανθή, ιδίως τα σανοδοτικά, αποτελούν άριστο προηγούμενο για το σόργο αυξάνοντας σημαντικά την απόδοσή του μέσω του αζώτου που προσφέρουν. Εναλλαγή σόργου με σόγια για τέσσερα χρόνια αύξησε τις αποδόσεις του σόργου κατά 190 kg/στρ. συγκριτικά με τετραετή μονοκαλλιέργεια σόργου.
Με βάση αυτά, παρατίθενται ορισμένα παραδείγματα αμειψισπορών όπου θα μπορούσε να συμπεριληφθεί το σόργο:
- σανοδοτικό ψυχανθές - σόργο - αραβόσιτος
- χειμ. σιτηρό - σόργο - χειμ. ψυχανθές
- σανοδοτικό ψυχανθές - σόργο - χειμ. σιτηρό (με προσθήκη αζώτου στη βασική λίπανση).
Επίσης, σε ξηρές περιοχές μπορεί το σόργο να αποδώσει ικανοποιητικά μετά από αγρανάπαυση.
Προετοιμασία εδάφους
Η προετοιμασία του εδάφους[1] στο σόργο έχει ως κύριους στόχους την εξοικονόμηση επαρκούς εδαφικής υγρασίας, την απομάκρυνση των ζιζανίων και τη δημιουργία επιμελώς κοκκοποιημένου εδάφους. Η διατήρηση επαρκούς εδαφικής υγρασίας επιτελείται κυρίως με χειμωνιάτικες κατεργασίες που αυξάνουν τη διηθητικότητα του εδάφους (καλλιεργητές) ή καταστρέφουν τα χειμωνιάτικα ζιζάνια (υνιοφόρα, δισκάροτρα και καλλιεργητές). Η καταπολέμηση των ζιζανίων μπορεί να γίνει και με χημική ζιζανιοκτονία.
Η απουσία ζιζανίων από τον αγρό κατά την εποχή της σποράς είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την καλή εγκατάσταση της καλλιέργειας, δεδομένου ότι η πρώτη ανάπτυξη του σόργου είναι βραδεία. Εχει επομένως μεγάλη σημασία ο χρόνος της τελευταίας καλλιεργητικής εργασίας που πρέπει να βρίσκεται πολύ κοντά στον χρόνο σποράς. Η επιμελημένη επιφανειακή κατεργασία είναι απαραίτητη για το σόργο, επειδή οι σπόροι είναι αρκετά μικρού μεγέθους. Κατά τα άλλα, ισχύουν όσα αναφέρθηκαν στον αραβόσιτο.
Σπορά
Από πειράματα έχει βρεθεί ότι μεγάλες αποστάσεις[1] μεταξύ φυτών σόργου στη γραμμή προκαλούν μεγάλη βλαστητική ανάπτυξη και πρόωρη εξάντληση της εδαφικής υγρασίας με δυσμενείς επιπτώσεις στις αποδόσεις. Αντίθετα, μικρές αποστάσεις στη γραμμή και μεγαλύτερες μεταξύ των γραμμών έχουν ευεργετικές επιδράσεις. Ο ανταγωγνισμός μεταξύ των φυτών στη γραμμή καθυστερεί την έντονη βλαστητική τους ανάπτυξη και οι ρίζες τους αναπτύσσονται πλάγια σε ανεκμετάλλευτο έδαφος όπου υπάρχει διαθέσιμη εδαφική υγρασία. Έτσι, οι αποδόσεις είναι αυξημένες και η ωρίμανση πιο ομοιόμορφη.
Οι αποστάσεις μεταξύ των γραμμών υπό ξηρικές συνθήκες σε ξηρές περιοχές πρέπει να είναι 100-110cm, σε ποτιστικά εδάφη ή υγρές περιοχές 40-50cm ενώ μπορούν να φτάσουν και τα 35cm υπό πολύ ευνοϊκές συνθήκες.
Το σόργο στις εύκρατες περιοχές σπείρεται την άνοιξη, ενώ στις τροπικές όλο το χρόνο, ανάλογα με την περίοδο των βροχοπτώσεων.
Συνιστάται η πρωιμότερη δυνατή σπορά για έντονη πρώτη ανάπτυξη, καλύτερη εκμετάλλευση της εδαφικής υγρασίας και μείωση των απωλειών νερού από την επιφάνεια του εδάφους καθώς και αποφυγή βλαβών από υψηλές θερμοκρασίες κατά την άνθηση.
Λίπανση
Σε ξηρικές συνθήκες το σόργο σπάνια αντιδρά στην προσθήκη θρεπτικών στοιχείων υπό οποιαδήποτε μορφή. Εφαρμογή λιπασμάτων ή κόπρου έχει προσωρινή επίδραση στα πρώτα στάδια ανάπτυξης όταν το επιφανειακό στρώμα εδάφους είναι ακόμα υγρό. Η ξήρανση του επιφανειακού στρώματος ουσιαστικά αδρανοποιεί τα θρεπτικά στοιχεία. Μελετάται η αντίδραση μετά από τοποθέτηση σε βαθύτερα στρώματα εδάφους, αλλά τα αποτελέσματα είναι ακόμη ασαφή. Αντίθετα σε αρδευόμενες καλλιέργειες το σόργο αντιδρά στη λίπανση[1], αλλά λιγότερο εντυπωσιακά από τον αραβόσιτο στις ίδιες συνθήκες. Αυτό βασικά συμβαίνει λόγω της μικρότερης βλαστητικής του ανάπτυξης και του περισσότερου εκτεταμένου ριζικού του συστήματος.
Άρδευση
Παρά την αναμφισβήτητη αντοχή του σόργου στην ξηρασία και την παραγωγικότητά του υπό εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες, η ισχυρή εξάρτηση των αποδόσεων από την υδατοκατανάλωση δείχνει ότι η καλλιέργεια χρειάζεται νερό για υψηλή αποδοτικότητα.
Η ολική υδατοκατανάλωση κυμαίνεται από 250 mm (σε ξηρικες συνθήκες και ξηρές περιοχές) μέχρι 700 mm νερού (σε μεγάλες συχνότητες αρδεύσεων).
Η ημερήσια υδατοκατανάλωση ξεκινά από 2.5 mm νερού τις πρώτες 30 40 ημ. από το φύτρωμα για να φθάσει ένα μέγιστο κατά την εμφάνιση της ταξιανθίας και την καρπόδεση. Η μέγιστη ημερήσια υδατοκατανάλωση ποικίλλει από 3.5-9 mm ανάλογα με τον βαθμό επάρκειας νερού.
Το βάθος ενεργού ριζοστρώματος εξαρτάται, εκτός των άλλων, από τη συχνότητα των αρδεύσεων[1]. Συνήθως φθάνει μέχρι τα 90 cm, αλλά πλησιάζει περισσότερο στην επιφάνεια όσο συχνότερες είναι οι αρδεύσεις.
Η κρίσιμη περίοδος όπου απαιτείται επάρκεια νερού προηγείται λίγο της εμφάνισης των ταξιανθιών και φθάνει μέχρι το στάδιο της μαλακής ζύμης. Επάρκεια νερού σε αυτό το στάδιο αυξάνει τον αριθμό των καρπών/ταξιανθία και το βάρος τους. Αντίθετα, επάρκεια νερού κατά τα τελευταία στάδια του γεμίσματος καθυστερεί την ωρίμανση των καρπών και υποβοηθά στην παραγωγή διακλαδώσεων. Συνιστάται μία πλήρης άρδευση πριν από τη σπορά με στόχο τον κορεσμό του εδάφους μέχρι το βάθος των 200 cm.
Καταπολέμηση ζιζανίων
Το σόργο είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στον ανταγωνισμό των ζιζανίων τα οποία μπορούν να μειώσουν την παραγωγή κατά 8-41%. Αυτό συμβαίνει λόγω της βραδείας πρώτης του ανάπτυξης.
Σε ό,τι αφορά στη μηχανική ζιζανιοκτονία πρέπει κατ' αρχήν να τονισθεί η αναγκαιότητα ο αγρός να είναι απόλυτα καθαρός κατά τη σπορά. Μετά τη σπορά, οι χειρισμοί πρέπει να γίνονται ανάλογα με την ανάπτυξη του ζιζανιοτάπητα και οπωσδήποτε έγκαιρα. Ο Arnon (1972) αναφέρει περιστατικά όπου οι αποδόσεις μειώθηκαν κατά 100 kg/στρ. όταν υπήρχαν ζιζάνια για έναν μήνα μετά το φύτρωμα. Επομένως, για τους λόγους που προαναφέρθηκαν και στον αραβόσιτο, τα σκαλίσματα πρέπει να γίνονται όταν τα ζιζάνια είναι μικρά. Τα σκαλίσματα πρέπει να είναι επιφανειακά για να μη βλάπτονται οι ρίζες.
Η χημική ζιζανιοκτονία[1] πρέπει να γίνεται με περίσκεψη γιατί το σόργο είναι περισσότερο ευαίσθητο στα ζιζανιοκτόνα από το σιτάρι και τον αραβόσιτο. Πιο ασφαλή αποτελέσματα δίνει η Propazine στα νεαρά στάδια σε ορισμένα υβρίδια. Η Atrazine σε δόση 110 g/στρ. μπορεί περιστασιακά να βλάψει τα φυτά, αλλά επίσης μπορεί να είναι και πιο αποτελεσματική από την Propazine. Υπάρχουν διαφορές μεταξύ γονότυπων ως προς την ευαισθησία στις Atrazine και Propazine.
Μεταφυτρωτικά, η Atrazine μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική για τα πλατύφυλλα ζιζάνια με την προϋπόθεση ότι εφαρμόζεται στον κατάλληλο χρόνο (συνήθως δύο εβδομάδες μετά το φύτρωμα). Το 2,4-D είναι αποτελεσματικό, αλλά πρέπει να εφαρμοσθεί επίκαιρα, αλλιώς βλάπτει τα φυτά: εάν τα φυτά είναι χαμηλότερα από 15 cm η ανάπτυξη των ριζών παρεμποδίζεται. Οταν τα φυτά είναι 25-30 cm το 2.4-D προκαλεί νανισμό, τάση για πλάγιασμα και μερική στείρωση των ταξιανθιών. Η άνθηση γενικά θεωρείται ευαίσθητο στάδιο για το 2,4-D. Υπάρχουν διαφορές στην αντοχή μεταξύ των ποικιλιών. Συνιστώνται δόσεις 30-40 g/στρ. για το άλας με Νa. Είναι επίσης αποτελεσματικός ο συνδυασμός των δύο αυτών ζιζανιοκτόνων.
Συγκομιδή
Η φυσιολογική ωρίμανση πραγματοποιείται όταν εμφανισθεί η μαύρη κηλίδα στον ποδίσκο του καρπού. Η συγκομιδή[1] γίνεται 7-10 ημ. αργότερα, όταν η υγρασία του καρπού είναι 15-20%. Τότε οι καρποί έχουν πάρει το τελικό τους χρώμα και αρχίζουν να σκληραίνουν. Η συγκομιδή όταν ο καρπός είναι αποθηκεύσιμος (υγρασία 13%) είναι πρακτικά αδύνατη λόγω πιθανών απωλειών από πλάγιασμα, τίναγμα καρπών και προσβολών από έντομα και πουλιά. Η συγκομιδή του σόργου γίνεται με θεραλωνιστικές μηχανές μικρών σιτηρών χωρίς συνήθως μετατροπές όταν πρόκειται για νάνες ποικιλίες ή υβρίδια.
Η αποθήκευση συνιστάται μόνο όταν ο καρπός έχει υγρασία μικρότερη η ίση του 13%. Συνήθως είναι αναγκαία η ξήρανση μετά τον θεραλωνισμό. Η ξήρανση μπορεί να γίνει στον ήλιο (διασκορπίζοντας το προϊόν επιφανειακά σε λεπτές στρώσεις) και με ρεύμα μη θερμαινόμενου ή θερμού αέρα (επί τόπου στην αποθήκη ή σε ειδικά ξηραντήρια). Η θερμοκρασία ξήρανσης δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 95oC όταν ο καρπός προορίζεται για κτηνοτροφή, μεγαλύτερη από 60oC όταν προορίζεται για βιομηχανικές χρήσεις και μεγαλύτερη από 45oC όταν προορίζεται για πολλαπλασιαστικό υλικό.
Κατά την αποθήκευση συνιστάται η αποφυγή προσμίξεων φυτικών τμημάτων, επειδή αυτά αυξάνουν τοπικά την υγρασία, όπως και η αποφυγή αποθήκευσης σπασμένων καρπών οι οποίοι παρουσιάζουν ευπάθεια σε προσβολές παθογόνων.
Σχετικές σελίδες
- Σόργο φυτό
- Χειμερινά σιτηρά
- Ψυχανθή
- Σιτηρά
- Βοτανικά χαρακτηριστικά σόργου
- Αραβόσιτος φυτό
- Αμειψισπορά
- Οι καλλιεργητικές εργασίες πριν τη σπορά του αραβόσιτου
- Σπορά σόργου
- Λίπανση σόργου
- Άρδευση σόργου
- Ζιζανιοκτονία σόργου
- Συγκομιδή σόργου
Βιβλιογραφία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 "Τα σιτηρά των θερμών κλιμάτων Αραβόσιτος-Σόργο-Ρύζι-Κεχρί", Ανδρέας Ι. Καραμάνος, Εκδόσεις Παπαζήση.
